Een informatieve bijeenkomst over een actueel onderwerp, want hoewel fraude van alle tijden is, is het nadenken over fraude en het actief bestrijden ervan actueler dan ooit.
De eerste spreekster op deze bijeenkomst is prof. dr. ir. Saskia van Ruth, van onder andere de Wageningen Universiteit. Zij maakt ons duidelijk dat producten geen fraude plegen, maar dat mensen dat doen. En dat doen ze altijd voor economisch gewin.
Fraude heeft zowel impact op bedrijven (fake hurts) als op mensen (zij voelen zich beroofd). De kans op fraude is het grootst, oftewel de ideale situatie ontstaat, als er sprake is van een geschikt doelwit, een gemotiveerde dader en een gebrek aan controle (Routine Activity Theory).
Een paar feiten op een rijtje: met 10% van alle producten is ooit fraude gepleegd; het komt het meest voor als het product een vloeistof is; fraude wordt gepleegd door reguliere bedrijven; de meeste plegers zijn de “Ties ” en niet de “Tattoos”; gevoelig voor fraude zijn de “type-A-leiders ”.
Er worden steeds meer methodes ontwikkeld om fraude op te sporen, zoals markers, draagbare apparatuur en camera’s. Opsporing kan dus ook buiten het laboratorium plaatsvinden.
Binnen het laboratorium zijn er echter ook ontwikkelingen. Pieter Vos van Nutrilab neemt ons mee in de ontwikkelingen in apparatuur. Er zijn steeds betere detectietechnieken, maar nog belangrijker: er worden databases aangelegd met duidelijke profielen van diverse grondstoffen. Met behulp van deze zogenaamde vingerafdrukken zijn afwijkingen sneller te op te sporen.
Joseph Timkovsky (Vinocent/Herbs & Spices Quality Institute) legt uit hoe detectietechnieken in combinatie met een menselijk smaakpanel toegepast zijn om fraude met wijn en kruiden en specerijen op te sporen. De detectietechnieken die gebruikt worden, zijn in staat om verschillende aromacomponenten te onderscheiden. De smaakpanels zijn getraind in het herkennen van smaakafwijkingen. De inzet van beide leidt tot een “Sensory sheet” inclusief een conclusie. Dit hulpmiddel is uitgewerkt voor wijn en kruiden en specerijen, omdat juist die producten aroma’s bevatten en hoog op lijst van fraudegevoelige producten staan. Deze techniek kan ook ontwikkeld worden voor andere producten, bijvoorbeeld cacao.
Fraude komt dus regelmatig voor en er worden steeds meer methodes ontwikkeld om fraude op te sporen. Maar de eerste vraag is natuurlijk: waar zit in mijn bedrijf het risico op fraude? Sjoerd Kanters, directeur van Riskplaza, vertelt dat Riskplaza een voedselfraude-assessment heeft ontwikkeld. Daarbij wordt door middel van het beantwoorden van vragen met betrekking tot diverse thema’s (prijs, keten, enzovoorts) een risicobeoordeling gemaakt van een grondstof (hoog, midden, laag), gekoppeld aan bijbehorende leveranciers. Daarnaast zijn er factsheets gemaakt met meer achtergrondinformatie over potentiële gevaren met de daarbij behorende mogelijke beheersmaatregelen. Deze sheets zijn ontwikkeld voor de top 10 van fraudegevoelige ingrediënten: wijn, honing, koffie, kruiden en specerijen, rijst, vis, vlees, fruitsappen, melk(producten) en olijfolie.
