In 2013 werd in Ierland door de autoriteiten ontdekt dat er in producten in plaats van rundvlees paardenvlees werd verwerkt. Dit was het begin van een groot paardenvleesschandaal. Naast Ierland werd ook in Groot-Brittannië, Zweden, Polen en Nederland paardenvlees aangetroffen in producten bestempeld als rundvlees. Dit schandaal was de aanleiding voor strenger toezicht op het gebied van voedselfraude binnen de EU. Er werd tevens een Food Fraud Network opgezet om de samenwerking, controles en kennis van verschillende landen te vergroten.
Fraude komt niet alleen in de vleessector voor. In een rapport wat is opgesteld in opdracht van het Europees parlement is er met behulp van historische gegevens, informatie van de retail en verschillende brancheorganisaties een top 10 fraudegevoelige producten vastgesteld. Deze top 10 bestaat uit; Olijfolie, Vis, Biologische producten, Melkproducten, Granen, Honing, Koffie en thee, Kruiden en specerijen, Wijn en vruchtensappen.
Van deze producten zijn er diverse voedselschandalen bekend, uiteenlopend van vervalsing van documenten, vervalsing analyseresultaten, bijmengen van goedkopere producten, vervangen van ingrediënten tot afwijkende claims op verpakkingen. Bij deze schandalen is er bewust fraude gepleegd om economisch voordeel te behalen. Professor Chris Elliott geeft de volgende definitie van voedselfraude: ‘’Acties door bedrijven of particulieren die andere bedrijven en/of individuen misleiden met betrekking tot het verkeerd voorstellen van voedsel, voedsel ingrediënten of voedselverpakkingen die een financieel voordeel opleveren’’.
Door alle voedselschandalen is het vertrouwen van de consument in de producten en voedingsmiddelenindustrie beschadigd. Men voelt zich misleid omdat de producten niet voldoen aan hun verwachtingen. Hierdoor is het belang van productintegriteit toegenomen. De afnemers verwachten dat producten altijd aan de specificaties/verpakkingen voldoen en dat de productintegriteit steeds is gewaarborgd. Albert Heijn hanteert de volgende definitie voor productintegriteit: ‘’De garantie dat het product volledig voldoet aan wat is gecommuniceerd en wat mag worden verwacht’’. Het gaat dus niet alleen om mogelijk fraude in de supply chain, maar om alle processen met het product, als ook om de communicaties behorende bij dat product.
De definitie van fraude geeft aan dat het altijd gaat om een bewuste handeling om te misleiden en om economisch voordeel te behalen. In de praktijk zijn er ook andere voorbeelden bekend met een vergelijkbaar effect. Het gaat bijvoorbeeld om verkeerde handelingen door onwetendheid: In de productspecificatie staat bijvoorbeeld dat een ingrediënt met een specifieke herkomst moet worden gebruikt. Wanner dit in productie niet is gecommuniceerd en de medewerkers voegen een ingrediënt met andere herkomst toe, komt het product niet meer overeen met de specificatie en is de productintegriteit niet geborgd. Door de buitenwereld kan dit worden gezien als fraude. Het was echter onbewust en het gevolg is niet per se het nastreven van economisch voordeel.
Afnemers nemen productintegriteit zeer serieus, en zullen hier steeds meer eisen aan stellen. Er zullen Product Integriteits-standaarden worden ontwikkeld om de integriteit te beheersen en te toetsen. Bedrijven zullen hun managementsystemen en traceerbaarheid systemen hiervoor moeten aanpassen.
Er zal moeten worden gewerkt aan een transparante keten. Blockchain technologie is hiervoor een techniek die samenwerking binnen de keten en het inzicht in de keten bevordert en zal zodoende fraude kunnen beperken.
Nieuwe analysetechnieken voor het opsporen van afwijkingen bij producten zijn in ontwikkeling. Deze technieken zullen de zuiverheid, authenticiteit en herkomst van grondstoffen kunnen controleren. Dit maakt de kans op detectie veel groter.
Het draait bij fraude en product integriteit om menselijk handelen. Dit menselijk handelen wordt voor een groot deel bepaald door de cultuur in het bedrijf. Alleen bij een positieve kwaliteitscultuur zullen mensen juist handelen. Hier ligt een directe verantwoordelijkheid voor het topmanagement.
