De vraag naar palmolie stijgt al jaren. Dit heeft tot gevolg dat er steeds meer palmolieplantages bijkomen. In Indonesië en Maleisië is veel land in gebruik voor oliepalmplantages, waardoor tropisch regenwoud verloren gaat. Ontbossing is een directe bedreiging voor veel planten en dieren. De palmolieteelt heeft veel nadelige gevolgen voor de natuur, het milieu en de arbeidsomstandigheden van de plaatselijke bevolking.
Voedingsmiddelen met een hoog gehalte verzadigd vet worden als minder gezond beschouwd. Palmolie scoort op dit gebied niet goed: het bevat veel verzadigd vet. Natuurlijk maakt de hoeveelheid palmolie in een product hierbij veel uit.
Plantaardige olie bevat GE, 3-MCPD en 2-MCPD; stoffen die giftig en mogelijk kankerverwekkend zijn, zo bleek uit een rapport van de EFSA. Deze stoffen ontstaan bij het raffineren van olie bij verhitting boven de 200oC. Bij inname van hoge concentraties zou dit gevaar op kunnen leveren voor de gezondheid. Palmolie bevat hogere concentraties schadelijke stoffen dan andere plantaardige oliën, waardoor palmolie een hoger gezondheidsrisico met zich meebrengt. De kwaliteit van palmolie is echter de laatste jaren toegenomen, waardoor de hoeveelheid aanwezige GE, 3-MCPD en 2-MCPD verlaagd is.
Palmolie wordt vanwege de goede prijs- en kwaliteitseigenschappen breed toegepast. Omdat de opbrengst van een palmolieplantage hoog is vergeleken met andere plantaardige oliën, is palmolie beduidend goedkoper dan bijvoorbeeld soja-, koolzaad- of zonnebloemolie.
De vetsamenstelling, geur en smaak van palmolie maken het voor veel levensmiddelen beter toepasbaar dan andere oliën. De eigenschappen van de olie bepalen in hoge mate de structuur, het mondgevoel en bijvoorbeeld het smeltgedrag van een product.
Op het gebied van duurzaamheid is het niet per se raadzaam om palmolie te vervangen door een andere plantaardige olie. Voor andere plantaardige olie is namelijk ook grond nodig en de opbrengst van palmolieplantages is vele malen hoger dan die van bijvoorbeeld soja- of zonnebloemolie. Wel is het aan te raden voor palmolie te kiezen die op duurzame wijze is geproduceerd.
Bij de productie van duurzame palmolie wordt rekening gehouden met de arbeidsomstandigheden van medewerkers, dieren, het milieu en de natuur. Er wordt hiervoor geen bestaand regenwoud gekapt, maar er wordt gebruik gemaakt van bestaande plantages of grond. De productie van duurzame palmolie staat onder toezicht van certificerende instanties zoals RSPO en Green Palm.
Andere plantaardige oliën bevatten dezelfde schadelijke stoffen in kleinere hoeveelheden. Omdat de eigenschappen van andere oliën heel anders zijn dan van palmolie, is het voor de levensmiddelenindustrie op dit moment nog lastig om een alternatief te vinden.