Door: Jacqueline Hageman
Binnen de wet- en regelgeving voor de levensmiddelensector spelen momenteel drie grote thema’s: het terugdringen van kruisbesmetting met allergenen, het voorkomen van voedselverspilling en het bevorderen van de voedselveiligheidscultuur. Deze actuele thema’s waren aanleiding tot het wijzigen van de hygiëneverordening. Wat ligt hieraan ten grondslag?
De EFSA[1] heeft data over voedselallergieën opnieuw beoordeeld; deze data over allergenen, klachten, diagnose, drempelwaarden en effecten van productbewerkingen tonen aan dat voedselallergieën een relatief klein deel (3 à 4%) van de bevolking treffen, maar dat allergische reacties zeer ernstig of zelfs dodelijk kunnen zijn. Mensen met voedselallergieën of -intoleranties ervaren een aanzienlijke daling van levenskwaliteit. Regelgevende instanties, consumentenverenigingen en industrie vragen dan ook om het vaststellen van drempelwaarden voor allergenen. Door deze inzichten en signalen heeft de EFSA naar de beschikbare risicobeoordelingen voor risicomanagement en de etikettering van allergenen gekeken en haar wetenschappelijk advies[2] over drempelwaarden in levensmiddelen en levensmiddeleningrediënten aangepast; wanneer de controle goed is geregeld kan kruisbesmetting minder vaak overbodig worden geëtiketteerd, zodat meer producten voor iedereen toegankelijk worden.
De Commissie van de Codex Alimentarius had al eerder een gedragscode aangenomen over allergenenmanagement voor levensmiddelenbedrijven[3] met een geharmoniseerde aanpak voor de gehele voedselketen.
Het voorkomen van kruisbesmetting met allergenen is voortaan een wettelijke verplichting voor álle schakels in de voedselketen. Echter is niet duidelijk wat moet worden gedaan als kruisbesmetting met allergenen niet kan worden voorkomen. In dergelijke gevallen voorziet alleen richtsnoer van 12 juni 2020[4]. Dit richtsnoer bevat gedetailleerde basisvoorwaardenprogramma’s (BVP’s) en HACCP-analyses voor de detailhandel, maar is ook toepasbaar op andere sectoren.
In de ‘van boer tot bord’-strategie van de Europese Unie (een onderdeel van de Europese Green Deal) is het voorkomen van voedselverspilling één van de doelstellingen voor een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem. Herverdeling van voedseloverschotten, bijvoorbeeld via voedseldonaties, zorgt voor een betere verdeling van voedselbronnen. Voor de veiligheid van de consument heeft EFSA hiervoor aanvullende hygiënevoorschriften aanbevolen.
In de verordening is een aantal voorwaarden opgenomen over de herverdeling van levensmiddelen. Levensmiddelenbedrijven mogen alleen levensmiddelen die aantoonbaar onschadelijk zijn voor de gezondheid slechts onder deze voorwaarden herverdelen.
Wetenschappelijke publicaties tonen aan dat het bevorderen van een voedselveiligheidscultuur, waarin werknemers zich bewust zijn van voedselveiligheid en zich hiernaar gedragen, voedselveiligheid in levensmiddelenbedrijven verbetert. Om deze redenen is het concept ‘voedselveiligheidscultuur’ in de nieuwe versie van de algemene beginselen van levensmiddelenhygiëne van de Codex Alimentarius[1] opgenomen. Gestuurd vanuit de GFSI[2] zijn daarom ook eisen over de voedselveiligheidscultuur in de standaarden van BRCGS, IFS en FSSC opgenomen.
Van levensmiddelenbedrijven wordt verwacht dat zij een passende voedselveiligheidscultuur opzetten en in stand houden door te voldoen aan een aantal voorschriften over betrokkenheid, leiderschap, bewustzijn, communicatie en de inzet van middelen. Hierbij wordt rekening gehouden met de aard en de omvang van het levensmiddelenbedrijf.
Verordening (EU) 2021/382 die per 24 maart 2021 in werking is getreden heeft grote gevolgen voor alle schakels in de levensmiddelensector. Het voorkomen van kruisbesmetting is per die datum een wettelijke vereiste voor de primaire productie tot en met de handel. Ook wordt van levensmiddelenbedrijven verwacht dat zij verantwoordelijk met voedselverspilling omgaan en zich aan de voorschriften houden. Tot slot krijgen levensmiddelenbedrijven te maken met een uitgebreid takenpakket voor het opzetten, in stand houden en bewijzen van een passende voedselveiligheidscultuur.
Nu er een wettelijk kader ligt, is het voor de autoriteiten mogelijk om hierop te handhaven. Daarnaast ligt het in de lijn der verwachting dat de nieuwe Europese wetgeving aanleiding vormt om ook nationaal beleid te formuleren.
De aanpassing van de hygiëneverordening zorgt voor een nieuwe uitdaging. Laat u niet verrassen, wees voorbereid en verzeker u ervan dat u tijdig aan de gestelde eisen voldoet. Zo voorkomt u onnodige waarschuwingen van de autoriteiten!
[1] Verordening (EU) 2021/382 van de Commissie van 3 maart 2021 tot wijziging van de bijlagen bij Verordening (EG) nr. 852/2004 van het Europees Parlement en de Raad inzake levensmiddelenhygiëne wat betreft de omgang met voedselallergenen, de herverdeling van levensmiddelen en de voedselveiligheidscultuur.
[2] Verordening (EG) 852/2004 inzake levensmiddelenhygiëne.
[3] Europese Autoriteit voor voedselveiligheid.
[4] Scientific Opinion on the evaluation of allergenic foods and food ingredients for labelling purposes, October 2014. Dit advies vervangt het eerdere advies van de EFSA over allergenen, dat in 2004 werd gepubliceerd.
[5] CXC 80-2020, Codex-publicatie over allergenenmanagement voor exploitanten van, levensmiddelenbedrijven, September 2020.
[6] MEDEDELING VAN DE COMMISSIE met richtsnoeren inzake systemen voor het beheer van de voedselveiligheid ten behoeve van
activiteiten op het gebied van de detailhandel in levensmiddelen, met inbegrip van voedseldonaties
(2020/C 199/01).
[7] General Principles Of Food Hygiene CXC 1-1969, Adopted in 1969. Amended in 1999. Revised in 1997, 2003, 2020. Editorial corrections in 2011.
[8] GFSI, Global Food Safety Initiative, https://mygfsi.com/.
