Door: Twan Hellings
U handelt in voedingsmiddelen. Dan bent u als handelaar aansprakelijk voor de producten die u op de markt brengt, maar kent u de kwaliteitseisen die hierbij worden gesteld?
In Nederland valt de controle en het toezicht op voedingsmiddelen onder de verantwoordelijkheden van de NVWA. Iedere schakel in de keten dient te voldoen aan de wet. Dit geldt ook voor de handelaar (inclusief webshop), zelfs als er geen fysieke producten aanwezig zijn. Het op de markt brengen van voedingsmiddelen maakt een bedrijf verantwoordelijk voor de voedselveiligheid van deze producten.
Een HACCP-plan is een basisvereiste voor bedrijven die voedingsmiddelen produceren of verkopen. Een handelaar dient daarvoor ook een HACCP-studie uit te voeren. Informatieblad 65 ‘Borging van voedselveiligheid in de levensmiddelenketen met betrekking tot de gevaren verbonden aan inkoop van consumptie gerede producten’, opgesteld door de NVWA, geeft hiervoor duidelijke richtlijnen. Daarnaast moet een handelaar zich houden aan de wetgeving van het land van bestemming.
Belangrijk om te weten: men mag niet zomaar vertrouwen op de toeleverancier, ook al is deze erkend en/of gecertificeerd. Van handelaren wordt verwacht dat zij een eigen risicoanalyse en beheersplan opstellen. Werk aan de winkel dus!
Wanneer producten niet geschikt voor consumptie blijken te zijn moeten ze van de markt gehaald worden. Het is belangrijk dat er een protocol is met betrekking tot het terughalen van producten (een recall). Het moet bekend zijn wie de producten heeft geleverd (een stap terug in de keten; hoeveel, wanneer en welke batch) en het moet bekend zijn aan wie de producten zijn geleverd (een stap vooruit in de keten; hoeveel, wanneer en welke batch).
Bij handel in diervoeder, dieren, of levensmiddelen (bijproducten) van dierlijke oorsprong met eigen opslagvoorzieningen is niet alleen HACCP-analyse verplicht maar ook een geïmplementeerd kwaliteitssysteem en een registratie bij de NVWA (het aanvragen van een erkenning). Alleen erkende bedrijven mogen deze producten verhandelen. Wanneer producten zonder de vereiste erkenning toch verhandeld worden, loopt een bedrijf het risico op een bestuurlijke boete of een schriftelijke waarschuwing. De NVWA kan handelsactiviteiten verbieden of zelfs overgaan tot sluiten van een locatie.
De kracht van een handelsbedrijf ligt bij het bieden van een ruim assortiment. Bedenk echter dat het gehele assortiment in een risicoanalyse beschreven moet zijn, ook tijdelijke producten of restpartijen. Hier ontstaat een spanningsveld. Vanuit commercieel perspectief wil men snel een product op de markt brengen, maar vanwege de wetgeving kan dit enkel met de juiste informatie en onderbouwingen. Een in de basis goed opgezette risicoanalyse kan helpen nieuwe producten sneller te introduceren. Externe bronnen als Riskplaza of externe expertise kunnen daarbij assistentie bieden.
Sommige afnemers verwachten dat een handelsbedrijf gecertificeerd is voor IFS-Broker of BRC Agents and Brokers. Om zich te onderscheiden in de markt, kiezen sommige bedrijven ervoor dit zelf te doen.
De IFS-Broker-norm is duidelijk in de vereisten aan de HACCP-studie en de risicoborging. Het bedrijf moet een systematisch uitgevoerde, volledige risicoanalyse bezitten, gebaseerd op de Codex Alimentarius, waarbij rekening gehouden wordt met de Nederlandse wettelijke eisen en de eisen van het land van bestemming. In sommige gevallen betreft het ook vereisten die gerelateerd zijn aan de douane.
De BRC Agents and Brokers-norm bevat meer dan tien eisen met betrekking tot risicoborging en HACCP-studie, die inhoudelijk sterk overeenkomen met de IFS-broker-eisen. Deze certificatienormen zijn dan ook een prima hulpmiddel voor handelaren.
Hierboven zijn kort de vereisten voor NL-handelaren in de EU toegelicht. Worden er producten verkocht aan de Verenigde Staten, dan gelden aanvullende voorwaarden. De FSMA (Food Safety Modernization Act) geldt sinds november 2015 voor export naar de Verenigde Staten. De wetgeving is ook van toepassing op distributeurs. Een van de belangrijkste voorwaarden is dat er een FSMA opgeleide medewerker (PCQI) in dienst is en een risicoanalyse is opgezet die voldoet aan de FSMA-eisen.
Wanneer aan deze voorwaarden is voldaan, kan een registratie bij de Food and Drug Administration (FDA) plaatsvinden. Na registratie vind een inspectie plaats die het FSMA-systeem beoordeelt. Bij een niet (volledig) volgens FSMA-eisen ingericht systeem loopt u het risico FDA-erkenning mis te lopen of te verliezen en zal export naar de Verenigde Staten belemmerd worden.
In het jaarplan 2019 van de NVWA staat dat de NVWA steeds vaker signalen krijgt van internetvoedselfraude. Het komende jaar zet de NVWA zich daarom in om de eigen kennis over dit fenomeen te vergroten. De organisatie nodigt onder andere consumenten uit om vermoedens van illegale handel of onveilige producten te melden, om zo inzicht te krijgen over de grootste risico’s.
Ook het Europese parlement en de Europese Raad is bezig met de ontwikkeling van een richtlijn inzake oneerlijke handelspraktijken in de relaties tussen ondernemingen in de voedselvoorzieningsketen.
